معلم محیط‌زیستی کودکان

چند قدم مانده به مهدکودک سروصدای بچه‌ها به گوش می‌رسد. نزدیک می‌شویم، زنگ را می‌زنیم و بعد از بازکردن در با استقبال بچه‌هایی روبه‌رو می‌شویم که فکر می‌کنند ما هم جزو مربی‌های آموزش هستیم.

 بعد از سرو کله زدن با بچه‌ها، مسابقه آن‌ها را تماشا می‌کنیم. هر کودکی تلاش می‌کند کاردستی خود را که از زباله‌های دورریختنی ساخته می‌شود، زودتر تکمیل کند. در این میان مربیان هم سرگرم آموزش و کمک به بچه‌ها هستند. یک نفر با دقت بیشتری بر کار همه نظارت می‌کند و سعی دارد ایرادهای کار را سریع برطرف کند. 

میترا محمدی در روز جهانی کودک و محیط زیست، مانند یک‌سال اخیر در یک مهدکودک حاضر شده است تا همراه اعضای گروهش بهترین آموزش‌ها را در زمینه محیط زیست به کودکان ارائه دهند. ما در این مهدکودک و در میان هیجان و سروصدا با این بانوی سی‌ونه‌ساله ساکن محله دانش‌آموز درباره دغدغه‌هایش برای آموزش‌های محیط‌زیستی به کودکان گفت‌وگو می‌کنیم.

اختراعی به نفع طبیعت

میترا محمدی پیش از اینکه فعالیت‌های داوطلبانه خود در حوزه محیط‌زیست را شروع کند، در این حوزه افتخارات متعددی کسب کرده است. بعد از گفت‌وگویی کوتاه با کودکان درباره بازی و نحوه اجرای آن، صحبتش را با ما آغاز می‌کند. 

او که دوره دکترای خود را در رشته بیوتکنولوژی محیط زیست در کشور مالزی گذرانده است، از موفقیت‌های این دوره پربار می‌گوید: بعد از دوره کارشناسی و کارشناسی‌ارشد برای دوره دکترا راهی کشور مالزی شدم. در این‌زمان طرحی را که از شش سال قبل‌ توسط دانشجویان و استادان شروع شده بود با همکاری دانشگاه MIT آمریکا و کیوتو ژاپن ادامه دادیم و به نتیجه رساندیم. ما در این بازه موفق به تولید پلاستیک‌های زیستی شدیم. این پلاستیک‌ها سازگار با محیط زیست هستند و بعد از یک ماه جذب طبیعت می‌شوند و هیچ آثار مخربی برای محیط اطرافشان ندارند.

بانوی فعال حوزه محیط زیست و کودکان در حالی که یک چشمش به ماست و چشم دیگرش به بازی بچه‌ها و آموزش مربیان، می‌‌گوید: درباره این اختراع مفید برای طبیعت، دو ثبت اختراع در کشور مالزی داشتیم و بعد از آن هم من با کار بیشتر روی این طرح، یک اختراع در ایران ثبت کردم. البته متأسفانه به‌واسطه هزینه زیاد، هنوز راکتورهای مخصوص این‌کار را نتوانسته‌ایم برای تولید پلاستیک‌های زیستی در کشورمان به‌شکل انبوه برسانیم.

آموزش‌های عملی به کودکان

مدرس مؤسسه آموزش عالی خردگرایان مطهر پس از اخذ مدرک دکترا به ایران بازگشته و تدریس را آغاز کرده است. در ادامه اما راهش به‌سمت آموزش‌های محیط زیستی به کودکان کشیده شده است و یک‌سالی هست که با همراهی گروه «کودک آگاه، سرمایه آینده» و حمایت شهرداری و شرکت بهروب برنامه‌های آموزشی برای کودکان برگزار می‌کنند.

مدیرعامل آزمایشگاه معتمد اداره کل محیط زیست استان، می‌گوید: «در این طرح با همکاری گروه‌ و برخی دانشجویان در مهدکودک‌ها و مدارس حاضر می‌شویم و آموزش‌هایی را در زمینه زباله و آثار مخرب آن بر طبیعت به آن‌ها ارائه می‌دهیم.»

بچه‌ها در این آموزش‌ها یاد می‌گیرند که چگونه زباله‌ها را تفکیک کنند و از زباله‌های خشک وسایل مفید و کاربردی بسازند

آموزش گروه «کودک آگاه، سرمایه فردا» به کودکان، همراه با اجراهای شبیه‌سازی شده است، مانند همین لحظاتی که در حیاط مهدکودک حاضر هستیم و بچه‌ها مشغول تفکیک زباله‌ها و استفاده از زباله‌های خشک برای ساخت وسایل کاربردی هستند. میترا محمدی در این زمینه می‌گوید: «بچه‌ها در این آموزش‌ها یاد می‌گیرند که چگونه زباله‌ها را تفکیک کنند و از زباله‌های خشک وسایل مفید و کاربردی بسازند.»

حمایت، لازمه ادامه آموزش‌ها

او میزان همکاری مجموعه‌های آموزشی با گروه «کودک آگاه، سرمایه فردا» را مثبت می‌داند و می‌گوید: از زمانی که طرح آموزشی محیط زیست را برای کودکان آغاز کرده‌ایم، مهدکودک‌ها و مدارس همکاری خوبی داشته‌اند و استقبال کرده‌اند، البته ما این طرح را در این مدت با همکاری چند حامی مالی و به‌طور رایگان در این مراکز پیش‌ برده‌ایم که نتایج مثبتی به همراه داشته است.

همکاری کردن ارگان‌های دولتی و شهرداری لازمه ادامه کار میترا محمدی و همکارانش در حوزه آموزش محیط زیست به کودکان است. او در این باره درخواست خود را مطرح می‌کند و می‌گوید: آموزش محیط‌زیست برای کودکان در شهر می‌تواند یک اتفاق خوب باشد، اما ادامه اجرای این طرح مشروط بر حمایت ارگان‌های دولتی و همچنین شهرداری است که امیدواریم بستر را برای این‌کار فراهم‌ کنند.

زمینه‌چینی برای کارآفرینی

در میان سر و صدای کودکان و بازی‌های پرهیجانشان، از او درباره اهداف اجرای طرح آموزش محیط زیست به کودکان می‌پرسیم که با کمی تأمل و نگاهی به بچه‌ها می‌گوید: اگر در این بچه‌ها کوچک‌ترین ذهنیتی درباره محیط زیست باشد و یا دغدغه‌ کمی درباره این موضوع مهم داشته باشند و بتوانیم به این دغدغه پرو بال بدهیم، یعنی به هدف خودمان رسیده‌ایم و یک کودک را درباره محیط زیست حساس و آگاه کرده‌ایم. این هدف اصلی و اولیه ماست. 

از طرفی من در این طرح، دانشجوهای کارورز را با خودم همراه می‌کنم تا آن‌ها در این مسیر نوع اجرای برنامه، بستن قرارداد و موارد مشابه را تجربه کنند و از سویی بتوانند با این تجربه در آینده برای خودشان کارآفرینی کنند، دانشجویانی که در این مسیر با من همراه می‌شوند، پاسخ یکی از سؤالاتی را که همیشه در ذهنشان هست دریافت می‌کنند و متوجه می‌شوند در رشته محیط زیست هم شرایط برای کارکردن و ایجاد شغل مهیاست.

رهایی یک کودک از استرس

کارشناس محیط زیست ساکن محله دانش‌آموز در ادامه از برخی خاطرات تلخ و شیرین حضورش در فضاهای آموزشی می‌گوید: «در این‌‌ مدت یک‌ساله به‌سراغ مهدکودک‌ها‌ و فضاهای آموزشی مختلفی رفته‌ایم‌. بهترین تصویر از این آموزش‌ها، این بوده که ابتدا بچه‌ها در مقابل کوهی از زباله قرار می‌گیرند و بعد از آموزشی کوتاه، از این زباله‌ها کلی وسیله کاربردی می‌سازند. 

یک‌بار برای آموزش به یکی از مهدکودک‌ها رفته بودیم و متوجه شدم که یکی از بچه‌ها توسط مربیان به‌دلیل استرس زیاد از مسابقه منع شده است. ما او را وارد مسابقه کردیم و در آخر خوشحال بود و از ما می‌خواست که دوباره به این مهدکودک برویم. بیشتر بچه‌ها در انتهای برنامه‌ها این درخواست را دارند.»

نتیجه این آموزش‌ها این است که می‌توانیم محیط‌زیستی‌ کم‌نقص را تحویل نسل‌های آینده دهیم

محمدی در ادامه به یک خاطره دیگر هم که برای او تلخ بوده اشاره می‌‌کند و می‌گوید: با وجود اینکه ما رایگان در مهدکودک‌ها حاضر می‌شویم و لحظات شاد و آموزنده‌ای را برای بچه‌ها رقم‌ می‌زنیم، متأسفانه مربیان همکاری چندانی ندارند. ما دوست داریم، دغدغه ما دغدغه این افراد‌ هم باشد و به این موضوعات توجه کنند.

بهره نسل آینده از آموزش‌های امروز

ضرورت آموزش‌های محیط زیستی از دوران کودکی، موضوع دیگری است که میترا محمدی درباره آن صحبت می‌کند. او با اشاره به بچه‌ها در حیاط مهدکودک می‌گوید: ما باید آموزش‌های محیط زیستی را برای کودکان از سنین کم پیش‌بینی کنیم. بچه‌ها باید در آموزش‌های پایه با دغدغه‌های محیط‌زیستی آشنا شوند و از همان سن کم به این موضوع توجه کنند، در حالی که اکنون در آموزش‌های ابتدایی هیچ تدریسی در این زمینه نمی‌شود.

محمدی در پایان به نتایج مثبت آموزش‌های محیط زیستی به کودکان از سنین کم اشاره می‌کند و می‌گوید: محیط زیست اطراف ما با چالش‌های مختلفی‌ روبه‌روست. اگر این بچه‌ها از سنین کم با دغدغه‌های این حوزه آشنا شوند، می‌توانند به حفاظت بیشتر از‌ محیط زیست کمک کنند و به خانواده خودشان هم در این زمینه آگاهی بدهند. نتیجه این آموزش‌ها این است که می‌توانیم محیط‌زیستی‌ کم‌نقص را تحویل نسل‌های آینده دهیم.